Oliebollen en Nederlanders zijn als stokbrood en Fransen. Onvermijdelijk komen aan het einde van het jaar overal de frituurpannen weer tevoorschijn. Apparatuur om wel even goed bij stil te staan, want frituurolie kan flinke brandwonden veroorzaken zo blijkt wel uit het verhaal van bakker Floor van Lieshout.

“Mijn arm gleed van de rand af de frituurpan in, ik had enorme blaren”
— Floor van Lieshout

Ongeveer zes jaar geleden belandde Floor van Lieshout met zijn arm in de hete frituurolie. De oorzaak? Olie die tijdens het frituren van Berliner bollen op de grond was gespat. Van Lieshout vertelt: 'Ik liep te sjouwen en was watgehaast. Mijn collega’s waren net klaar met frituren en ik liep daar op mijn klompen langs. Voor ik het in de gaten had, gleed ik onderuit op de gladde vloer.'

In een reflex probeerde hij zichzelf overeind te houden, ongelukkigerwijs greep hij precies de frituurpan vast die daar stond. 'Mijn arm gleed van de randaf de frituurpan in. Ik had enorme blaren op mijn arm en borst.'

Zes jaar later kijkt hij er nuchter op terug: 'Ik ben opgenomen op de brandwondenafdeling van het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam en ze hebben me daar heel goed geholpen.Je ziet er gelukkig bijna niks meer van, maar dit mag natuurlijk niet nog eens gebeuren.' 

Maatregelen getroffen

Na het ongeluk zijn er bij de bakkerij in Tilburg verschillende maatregelen genomen om de veiligheid rond de frituurpan te verbeteren. Floor van Lieshout: 'We hebben speciale vloermatten aangeschaft die absorberend en antislip zijn. Die matten zijn ook uit te wassen. Verder is het belangrijk om zorgvuldig te werken. Je moet rustig werken met frituurolie in de buurt. Dit doe je bijvoorbeeld door je goed voor te bereiden: zorg dat alles wat je nodig hebt, zoals een schep en de opvangbak waar je het product in laat uitlekken, klaarligt. Zo voorkom je dat er op het moment dat het product klaar is ineens stress ontstaat, omdat je nog snel spullen erbij moet pakken. Die onrust kan ongelukken veroorzaken.'

“Zorg dat alles wat je nodig hebt, klaarligt”
— Floor van Lieshout

Hete frituurolie

Frituurolie is heet, tussen de 160 en 190°C, en kan dus flinke brandwonden veroorzaken. De meeste brandwonden ontstaan door het spatten of bruisen van de frituurolie wanneer het in contact komt met water.
Helaas zit in ieder product wel een klein beetje vocht. Vul de frituurpan daarom tot de helft, zodat de pan niet overstroomt bij contact met vocht uit de producten. Ook aan de buitenkant wordt de frituurpan vaak erg heet. De hete delen van de pan die aangeraakt kunnen worden, moeten zijn voorzien van een sticker. Door schermen te plaatsen kan worden voorkomen dat iemand zich brandt.

Frituurolie kan als het te heet wordt (meer dan 225°C) in brand vliegen. Zorg daarom dat de friteuse is uitgerust met een thermische beveiliging op 200°C. Aangezien water geen geschikt blusmiddel is voor het blussen van brandende olie, is het belangrijk dat het deksel van de pan direct te pakken is om de pan te kunnen afsluiten. Zorg dus dat het deksel binnen handbereik ligt (niet achter de pan, omdat je daar meestal niet meer bij kunt) en zorg dat je een blusdeken in de buurt hebt.

Gladde vloeren

Niet alleen de temperatuur van de frituurolie kan voor gevaarlijke situaties zorgen. Als je niet de juiste maatregelen treft, kan de vloer bij de frituurpan verraderlijk glad worden. Alser frituurolie wordt gemorst, is het daarom belangrijk om op die plek direct schoon te maken, maar helemaal voorkomen dat er spetters frituurolie op de vloer komen is onmogelijk.

Uiteraard is het belangrijk dat er dagelijks goed wordt schoongemaakt, met een product dat de olie absorbeert en echt weghaalt. Bakker van Lieshout heeft gekozen voor speciale matten die het vet absorberen en uitwasbaar zijn. Welke methode je ook kiest, zorg in ieder geval voor maatregelen om glijpartijen te voorkomen.

Indeling

De frituurpan wordt in veel bakkerijen niet het hele jaar gebruikt. Aan het einde van het jaar wordt hij tevoorschijn gehaald en komt te staan op een plaats die toevallig beschikbaar is. Met oog op de risico’s is het echter belangrijk om goed na te denken over de plek waar de frituur pan wordt geplaatst. Zorg dat er om de frituurpan heen genoeg werkruimte is om spullen kwijt te kunnen, zodat alles wat nodig is erbij gepakt kan worden en andere werknemers de frituurpan niet kunnen raken bij hun werkzaamheden.

Een plek waar veel heen-en-weer wordt gelopen is ook niet handig, omdat iemand kan worden aangestoten tijdens het werk. Vaak wordt voor de frituurpan met verlengsnoeren gewerkt. Voorkom zoveel mogelijk dat deze in de looproutes liggen en als het echt niet anders kan, plak ze dan goed af om te voorkomen dat iemand struikelt en de frituurpan via het snoer meetrekt. Tot slot is ook goede afzuiging van de frituurdampen van belang. Een ventilator aan de muur of het plafond maakt vaak al een wereld van verschil.

Rustig werken

In het algemeen is het van belang dat er rustig wordt gewerkt. De meeste ongevallen, in welke vorm dan ook, gebeuren op het moment dat er iets onverwachts gebeurt of wanneer er in de haast iets misgaat. Bij het werken met gevaarlijke machines en dus ook met frituurpannen, kunnen de consequenties groot zijn. Zoals Floor van Lieshout al aangaf: zorg dat alles wat je nodig hebt voor je werk klaarligt, zodat je niet ineens nog weg moet lopen om snel een schep te pakken. Blijf geconcentreerd en doe geen tien dingen tegelijk.

Checklist veilig werken met een frituurpan

• Zorg voor voldoende werkruimte en goede verlichting en zet werkbladen op de juiste hoogte
• Zorg voor goed werkende apparatuur met een thermische beveiliging
• Voorkom verlengsnoeren op looproutes, of plak ze anders goed af
• Vul de frituurpan tot de helft
• Neem maatregelentegen gladde vloeren
• Plaats eventueel schermen
• Zorg voor afzuiging van de frituurdampen
• Bereid het werk goed voor en werk rustig
• Zorg voor deksels om de frituurpan mee af te dekken in het geval van brand en houd geschikte blusmiddelen binnen handbereik

Dit artikel is eerder verschenen in Bakkerswereld, geschreven door Eveline Janse.