Vooral het bestempelen van Europees graan als lokaal, biedt volgens de leden van de marketinggroep van de EU-campagne 'Brood een goed verhaal' kansen. Moeten we bij lokaal graan alleen naar Nederland kijken, of juist de focus leggen op Europa? Dat was de eerste vraag, die centraal stond in de online sessie ter afsluiting van de EU Campagne ‘Brood een goed verhaal’. Vooral het bestempelen van Europees graan als lokaal, biedt volgens de leden van de marketinggroep kansen.
Corona was het allesoverheersend begrip van 2020. De pandemie ontregelt de wereld. Of het nu om de economie, de gezondheidszorg of ons sociale leven gaat, op alle fronten piept en kraakt het. Werk, inkomen, plezier, sociaal contact, niets is meer vanzelfsprekend. Wat betekent dat voor wat we aan voedingsmiddelen kopen, waar en waarom? Welke veranderingen zullen blijven na corona? Deze vragen stonden centraal tijdens de online sessie van NBC.
Drie thema’s in drie artikelen
Ter afsluiting van de EU Campagne ‘Brood een goed verhaal’ organiseerden we een online sessie met leden van de marketinggroep. Daarbij zijn drie verschillende thema’s belicht: lokaal versus internationaal, gezondheid en voedselveiligheid en thuis versus buitenshuis. Bakkerswereld deed verslag met een drietal artikelen.
De EU-campagne ‘Brood een goed verhaal’ stopt. Hiervoor was een marketinggroep samengesteld met zowel deelnemers uit de industrie als het ambacht uit Nederland en België. ‘We hebben bij de marketinggroep ideeën opgedaan en getoetst. Drie jaar lang zijn ze betrokken geweest bij de campagne. Dat willen we gezamenlijk afsluiten door een laatste online sessie waarin we vooruit kijken; op de tijd na de campagne én na Corona’, licht Jenneke van Elderen namens NBC toe.
Lokaal wint terrein
Tijdens de online sessie worden drie thema’s behandeld. Het eerste thema is lokaal versus internationaal. ‘Lokaal wint terrein’, zegt NBC-manager Frank Janssen. ‘De nieuwe samenwerking Het Graanschap is daar een goed voorbeeld van, maar ook bijvoorbeeld het Smart Chain Platform voor lokale producten in vijftien Europese landen. Dit project wordt volledig gesubsidieerd door de EU. Dat geeft aan hoe belangrijk Europa lokale productie vindt.’
Andere voorbeelden zijn volgens hem onder meer ‘Taskforce korte keten’ ‘Local 2 local’, en ‘Utrecht food freedom’. ‘Allemaal projecten, die worden gesubsidieerd vanuit de rijksoverheid of de lokale overheid. Ook NBC wordt steeds vaker gevraagd om te initiëren in korte keten initiatieven. Het gaat daarbij veel verder dan voeding. Ook duurzaamheid en gezondheid, lifestyle en klimaat spelen een rol. Ik merk dat achter vaak lokaal andere drijfveren liggen, die een maatschappelijk patroon hebben.’
Een niche of het nieuwe normaal?
Blijft lokaal een niche of wordt dit het nieuwe normaal, vraagt hij aan de deelnemers. ‘Op Instagram kijk ik geboeid naar België’, vertelt Van Elderen. ‘Men is daar naar mijn idee al een stap verder dan in Nederland op het gebied van aandacht voor lokaal en korte ketens. Klopt dit?’
‘Er zijn veel initiatieven, maar die moeten allemaal nog groeien’, vertelt de Belgische diëtiste Lut van Lierde. ‘Het is een lastige omschakeling, want consumenten zijn in hun gewoonte heel bestendig. Tijdens de eerste lockdown gingen mensen hun groente rechtstreeks bij de teler kopen, maar na de versoepeling viel men als vrij snel terug in hoe men eerder handelde. Lokaal is een trend, die nog autoriteit moet vinden.’
‘Lokaal is een trend, die nog autoriteit moet vinden’
Diëtiste Lut van Lierde
‘Lokaal is een succes, dat op de korte termijn houdbaar is, maar ik weet niet of dit op de lange termijn gaat lukken’, zegt Kris Dierckx van Zeelandia België. ‘In Europa hoor je veel over het ‘farm to fork’- principe. Maar in België is dat heel lastig, want zoveel graan hebben wij niet.’ Dat geldt overigens voor Nederland ook.
Definitie van Lokaal
Wat is de definitie van lokaal?, vraagt hij zich af. ‘Gaat het om de hele keten of alleen om de laatste stap. In de sector denken wij vaak dat lokaal de hele keten betreft. Maar een hele lokale keten is lastig en zorgt voor hogere prijzen. Als lokaal brood anderhalf keer zo duur wordt als regulier brood, dan denk ik niet dat veel consumenten hiervoor zullen kiezen. Nu slaat de vraag naar lokaal misschien een beetje door, maar ik denk dat deze na corona weer wat terugloopt’, aldus Dierckx, die zelf de laatste schakel het belangrijkste vindt.’
‘Een hele lokale keten is lastig en zorgt voor hogere prijzen’
Kris Dierckx, Zeelandia België
Kathou Wagemans, projectcoördinator voor België van de EU-campagne ‘Brood een goed verhaal’ merkt dat er vanuit de overheid en universiteiten veel initiatieven zijn op het gebied van het lokaal graan telen. ‘Er is een beweging, die nu sterk leeft. Daar is al een aantal jaar op ingezet.’ Jenneke vult aan: ‘De projecten hebben focus op de hele keten, terwijl de consument er misschien wel helemaal niet zo mee bezig is. Bij de consument gaat het vooral om het laatste stukje.’ Volgens Wagemans hangt dit ervan af van hoe de bakkers communiceren. ‘Als een bakker, die lokaal brood verkoopt, heel negatief is over het graan dat uit het buitenland komt, dan werkt dat negatief voor de sector.’
‘Bij de consument gaat het vooral om het laatste stukje van de keten’
Jenneke van Elderen, NBC
Consumentenperceptie
Volgens Don Schavemaker van Zeelandia Nederland kan de consumentenperceptie van lokaal verschillen. ‘Percipieert de consument het lokale ambacht van de bakkerij als ‘lokaal’ of associeert de consument lokaal graan of een lokale keten met ‘lokaal’? Ik verwacht dat de consument meer op het niveau van het lokale ambacht zit en de branche eerder naar de totale keten kijkt.’
Marjan Luit van Borgesius haakt daarop in. ‘Het is voor ons niet mogelijk om alle grondstoffen uit Nederland te halen. Zoveel graan is er niet voor handen. Bovendien zou er dan een minder constante kwaliteit ontstaan. Ik zou heel graag willen dat we een deel van het assortiment van Nederlands graan maken. Daar hebben we heel goed naar gekeken, maar dit is onhaalbaar gebleken. Als je lokaal ziet als Nederland dan lukt dat niet.’
Europees graan
Ze merkt dat de gedachte dat lokaal graan uitsluitend uit Nederland moet komen, aan het veranderen is. ‘Wij richten ons op Europa. Waarom is Duits graan niet lokaal? In Europa is alles dichtbij. Als er grondstoffen getransporteerd moeten worden, dan is dat qua milieubelasting heel beheersbaar. We moeten verder kijken dan alleen ons eigen landje en de focus leggen op lokaal uit Europa. Dat biedt kansen.’
‘We moeten verder kijken dan alleen ons eigen landje’
Marjan Luit, Borgesius
Nathalie Siccard van Patroba is het met haar eens. ‘De mindset van de consument evolueert richting openheid en interesse in korte ketens. Dit is een langdurig proces, dat gestuurd wordt door de hang naar duurzaamheid. Lokale producten worden steeds belangrijker en Europa is daarbij onze nieuwe playground.’
Sandra Pluim van Stichting Ambachtelijke Bakkerij benadrukt dat er verschillende consumentgroepen zijn. ‘De ene groep kiest voor lokaal, terwijl de andere juist naar de laagste prijs kijkt. Ik denk dat het goed is om te onderzoeken welke typen consumenten er zijn en welke definitie van lokaal zij hebben.’
Dank aan Wendy Noordzij voor het schrijven van dit artikel voor Bakkerswereld