Iedereen weet wel dat volkorenbrood gezond is. Toch mag u als bakker niet zomaar alles over de gezondheidseffecten van volkoren communiceren. Welke communicatie wel mag, is vastgelegd in goedgekeurde gezondheidsclaims. Een gezondheidsclaim voor volkoren is (nog) niet mogelijk. Echter, gezondheid is voor een deel van uw klanten een belangrijk aankoopmotief. Hoe mooi zou het zijn wanneer u richting die gezondheidsbewuste klant in de toekomst specifieker mag zeggen hoe gezond volkorenbrood is? NBC zet zich hiervoor in door deel te nemen aan wetenschappelijk onderzoek om de gezondheidseffecten van volkoren verder te onderbouwen. Waar staan we nu?
Wat vooraf ging…
Edith van Peij, kennisspecialist voeding en levensmiddelenwetgeving bij NBC: “De Europese Voedselautoriteit (EFSA) beoordeelt nieuwe gezondheidsclaims. Voor de goedkeuring van een nieuwe claim is een sterke onderbouwing nodig.” Er zullen dus meerdere wetenschappelijke onderzoeken uitgevoerd moeten worden om EFSA een sterke onderbouwing te kunnen aanreiken. Eerder deed NBC mee in een onderzoek naar het effect van volkoren tarwebrood op de verzadiging, een belangrijk argument in de strijd tegen overgewicht. Ook is NBC – namens de brancheorganisaties NBOV en NVB – betrokken bij een ander wetenschappelijk onderzoek, de Graandioos studie, naar de invloed van volkoren op verschillende waardes in het lichaam die wat zeggen over de gezondheid, zoals cholesterol.
Graandioos studie
Om te onderzoeken welke voordelen de consumptie van volkoren heeft wordt een vergelijking gemaakt ten opzichte van bloem. Tijdens de studie kregen 50 personen van middelbare leeftijd en met overgewicht 12 weken lang elke dag 4 sneetjes brood en 1 portie cornflakes, ongeveer 98 gram bloem of volkorenmeel per dag. De helft van de groep kreeg alleen volkoren tarwebrood, de andere helft alleen geraffineerde tarweproducten, zoals wit tarwebrood. Het verschil was voor de proefpersonen niet zichtbaar, want het wit tarwebrood had dezelfde kleur als het volkoren tarwebrood.
Uit deze studie blijkt dat volkorentarweproducten beschermen tegen leververvetting, waar geraffineerde tarweproducten dat niet doen. Levervet is een belangrijke risicofactor voor verschillende leveraandoeningen, zoals levercirrose. De andere gemeten waardes die iets zeggen over de gezondheid lieten geen overtuigende verschillen zien tussen wit en volkoren. Volkoren graanproducten in het algemeen worden gezien als een gezondere keuze dan witte graanproducten. Volkoren graanproducten bevatten namelijk meer vezels, maar ook andere belangrijke voedingsstoffen, zoals mineralen en vitaminen. Ook blijkt uit de Graandioos studie dat volkorenbrood zorgt voor meer diversiteit van darmbacteriën (de darmflora). Een grote diversiteit aan darmflora wordt in verband gebracht met een goed functionerend immuunsysteem. De precieze mechanismen achter deze resultaten zijn (nog) onduidelijk.
Het belang van volkoren wordt nogmaals onderstreept door deze resultaten. Gezondheidswinst, niet alleen levergezondheid, maar ook een indirect lager risico op diabetes type 2, bepaalde hartziekten en darmkanker, kan behaald worden wanneer geraffineerde tarweproducten worden ingeruild voor volkorentarweproducten.
Lever(vervetting) en volkoren, hoe zit dat?
De lever vervult enkele belangrijke functies voor ons lichaam. Het anderhalve kilo wegende orgaan is na de huid het grootste en zwaarste lichaamsorgaan. De lever is belangrijk voor het energiemetabolisme en speelt een rol in de eiwitstofwisseling en vetstofwisseling. Een goede stofwisseling draagt bij aan gezond ouder worden. Daarnaast produceert het orgaan gal en maakt het giftige stoffen onschadelijk. Wordt de lever aangetast, dan leidt dat tot allerlei problemen in het lichaam. Zo leidt ophoping van vetten in de lever tot NAFLD. NAFLD is een verzamelnaam voor leveraandoeningen met als beginstadium leververvetting en eindstadium leverontsteking, wat kan leiden tot levercirrose en leverkanker. De lever is bovendien gevoelig voor dieetveranderingen.
Wat betreft de vetstofwisseling: de lever neemt afbraakproducten van vetten (de vrije vetzuren) op uit het bloed, verwerkt deze tot andere vetachtige stoffen en scheidt die vervolgens weer uit in het bloed. Wanneer er een storing in de vetstofwisseling optreedt, kan vet in de levercellen ophopen. Dat wordt leververvetting genoemd. Uit de Graandioos studie blijkt dat de proefpersonen die geraffineerde tarweproducten kregen, meer vet opslaan in de lever dan voorheen. In de proefpersonen die volkoren tarweproducten kregen werd het omgekeerde gezien: het aantal personen met steatose (leververvetting) was na de interventie 10% lager dan ervoor (35% van de proefpersonen had steatose vóór de interventie en 25% na de interventie).
En nu?
Hoewel er steeds meer onderzoeken aangeven dat consumptie van volkoren gezondheidswinst levert, is een EFSA dossier nog een stap te ver. De Graandioos studie brengt ons meer informatie, waarmee we focus kunnen leggen op levergezondheid. Een stap dichterbij dus, maar we zijn nog niet klaar om EFSA een voldoende sterke onderbouwing aan te kunnen reiken.
NBC is bezig met de inschatting van de haalbaarheid en meerwaarde van een EFSA claim voordat vervolgonderzoek wordt ingezet.
Wat mag u dan wel zeggen over volkoren?
Een gezondheidsclaim over volkoren tarwe is nog niet mogelijk. Maar over vezelrijke producten (zoals volkorenbrood) mag u tegen klanten zeggen dat ze een positief effect hebben op de darmen en de stoelgang. Een product moet dan per 100 gram, minimaal 6 gram voedingsvezels uit tarwe, rogge, haver of gerst bevatten (zoals in volkorentarwebrood). Wat u ook mag zeggen is dat 4 tot 8 sneetjes volkorenbrood passen in een gezond voedingspatroon. Wat betreft volkorenbrood is dat voorlopig alles wat tot nu toe volgens de Europese wetgeving is toegestaan.
