Brood en graanproducten: helden uit de Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf is hét Nederlandse voorlichtingsmodel over voeding. Brood en graanproducten hebben een belangrijke plaats in de Schijf van Vijf, wat betekent dat brood en graanproducten goed passen in een gezond voedingspatroon. Eén van de algemene adviezen bij de voedingsmiddelen in de Schijf van Vijf luidt: “Eet dagelijks voldoende volkoren of bruinbrood, en kies volkoren graanproducten”. Graanproducten leveren naast energie en vezels ook veel voedingsstoffen, zoals eiwit, B-vitamines en ijzer. Daarnaast is brood de belangrijkste bron van jodium in Nederland.

In de Richtlijnen Schijf van Vijf – de onderbouwing van het voorlichtingsmodel – is onder andere de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid vastgelegd. Het Nederlands Bakkerij Centrum heeft een schema gemaakt met deze aanbevolen hoeveelheden per categorie broodproduct (brood, droge producten, ontbijtgranen en meel- en bakproducten), en welke richtlijnen aangehouden worden voor het al dan niet voldoen aan de Schijf van Vijf. Zie daarvoor de bijlage bij dit artikel.

De Schijf van Vijf is gebaseerd op het meest recente adviesrapport ‘Richtlijnen Goede Voeding’ van de Gezondheidsraad dat in 2015 verscheen. De Schijf van Vijf en de onderbouwing ervan - de Richtlijnen Schijf van Vijf – vormen de basis voor alle voedingsadviezen aan consumenten. Welke voedingsmiddelen kun je bijvoorbeeld het beste eten en welke hoeveelheden zijn voldoende? De richtlijnen worden gebruikt bij het geven van voorlichting over voeding en dienen ook als uitgangspunt bij productontwikkeling in de levensmiddelenindustrie.

De Richtlijnen Schijf van Vijf zijn door het Voedingscentrum ontwikkeld met als doel een onderbouwing te geven voor een gezonde, veilige en meer duurzame voeding. Een gezonde voeding voorziet in de aanbevolen hoeveelheden macro- en micronutriënten volgens de meest recente (Nederlandse) normen van de Gezondheidsraad en draagt bij aan de preventie van chronische ziekten.

Uitgangspunten hierbij zijn dat:

  • de basis voor de voorlichting gaat over het totale voedingspatroon;
  • er voldoende keuzemogelijkheid is voor de consument;
  • het advies past bij het Nederlandse voedingspatroon;
  • de richtlijnen praktisch toepasbaar zijn voor de voedingsvoorlichting aan de consument.

 

Naast de basisvoedingsmiddelen die je nodig hebt om voldoende vitamines en mineralen binnen te krijgen, is er ruimte voor het gebruik van voedingsmiddelen buiten de Schijf van Vijf. Deze voedingsmiddelen zijn in te delen in twee categorieën. Op basis van de hoeveelheid energie, verzadigd vet of zout die ze per portie leveren, worden ze ingedeeld in producten die frequenter (dagkeuze) of minder frequent (weekkeuze) in een gezond voedingspatroon passen. Onder de weekkeuze vallen bijvoorbeeld koek, gebak, hartige snacks of zoet broodbeleg.

Door het toenemende gezondheidsbewustzijn verlangt de consument steeds meer naar duidelijke productinformatie op de verpakking (meer informatie daarover vindt u in het dossier ‘Etiketteren en Aanduiden’ op deze website).

Vanaf 1 januari 2024 is de Nutri-Score een officieel voedselkeuzelogo. Het is een vrijwillig logo, dat fabrikanten en supermarkten kunnen gebruiken. De schaal van het logo loopt van A (groen) tot E (rood) om per productcategorie aan te geven hoe voedzaam een product is. Door het logo kunnen consumenten gemakkelijk en snel producten met elkaar vergelijken. Zo kan het helpen gezonde(re) voedselkeuzes te maken. Anderzijds kan het ook producenten aanmoedigen tot productverbetering.

Het algoritme, dat op basis van productsamenstelling een score bepaalt, is van oorsprong Frans en sloot dus niet aan bij de Nederlandse voedingsrichtlijnen zoals de Schijf van Vijf. Het algoritme dat de score bepaalt is inmiddels verbeterd en daardoor beter bruikbaar. Volkorenbrood wordt bijvoorbeeld beter gescoord dan witbrood. Toch zijn er nog wat nadelen aan dit scoremiddel. Andere vezelrijke producten zoals volkorentarwe en zilvervliesrijst worden bijvoorbeeld (ten onrechte) niet hoger gescoord dan de witte variant, omdat er nog geen Europese overeenstemming is over de definitie van volkoren. Dit is nog een punt waar aan gewerkt wordt.

Meer informatie over de Nutri-Score vindt u op deze pagina.