Vrijwillige herkomstvermelding

Het primaire ingrediënt is het ingrediënt dat meer dan 50% van het levensmiddel vormt of het ingrediënt dat gewoonlijk door de consument met de benaming van het levensmiddel wordt geassocieerd (zoals bijvoorbeeld amandelen in “marsepein”, vlees in “saucijzenbroodje”, vlees in “worst” (bijvoorbeeld een worstenbroodje) wortelen en uien in “hutspot” en gehakt in “chili con carne) en waarvoor in de meeste gevallen een kwantitatieve aanduiding vereist is (KWID). Een levensmiddel kan dus meerdere primaire ingrediënten hebben, maar het kan ook zijn dat een levensmiddel helemaal geen primair ingrediënt heeft.

Een primair ingrediënt kan ook een samengesteld ingrediënt zijn, bijvoorbeeld kaas of chocolade. In dat geval kan ook informatie over het primaire ingrediënt van het samengestelde ingrediënt noodzakelijk zijn. Dit is afhankelijk van het betreffende product en de manier waarop de ingrediënten van het samengestelde ingrediënt in de lijst van ingrediënten staan. Ook hier geldt dus weer een case-by-case benadering.

Informatie over het primaire ingrediënt vormt dus een aanvulling op de informatie over het land van oorsprong of de plaats van herkomst van een levensmiddel. Het maakt voor de vraag of mogelijk sprake is van misleiding niet uit of algemeen bekend is dat het primaire ingrediënt alleen afkomstig kan zijn van buiten de EU terwijl de vermelding van de oorsprong van het uiteindelijke levensmiddel verwijst naar de EU (of naar een of meer lidstaten).

De informatie over de herkomst van het primaire ingrediënt moet duidelijk zichtbaar, goed leesbaar en onuitwisbaar zijn. Artikel 3 van de uitvoeringsverordening (2018/775) stelt de voorschriften vast voor de plaats en de presentatie van de informatie, zoals de lettergrootte.

U kunt het land van oorsprong of plaats van herkomst van het primaire ingrediënt als volgt vermelden:
a) met verwijzing naar één van de volgende geografische gebieden:

• “EU”, “niet-EU” of “EU en niet-EU”; deze vermeldingen mogen op vrijwillige basis worden aangevuld met verwijzing naar een land of regio bijvoorbeeld “EU (Spanje) en niet-EU (Zwitserland)” of “EU en niet-EU (Zwitserland)”
• Landcodes zoals USA of UK mogen ook worden gebruikt mits de consumenten in het land van verkoop deze begrijpen en hierdoor niet misleid worden.
• de regio of ieder ander geografisch gebied in (verschillende) lidstaten of derde landen (indien als zodanig omschreven in het internationaal publiekrecht of goed begrepen wordt door de consument);
• de lidstaat of de lidstaten, of het derde land of de derde landen;

b) middels een vermelding als volgt: “(naam van het/de primaire ingrediënt(en)) is/zijn niet afkomstig van het (land van oorsprong of de plaats van herkomst van het levensmiddel)”. Bijvoorbeeld voor een “Nederlandse boterkoek”: de boter is niet afkomstig uit Nederland

De oorsprong aanduiding van het primaire ingrediënt moet in hetzelfde gezichtsveld staan als de herkomstaanduiding van het levensmiddel. Als de herkomstaanduiding meerdere keren voorkomt moet de oorsprong aanduiding van het primaire ingrediënt ook herhaald worden.

De vestigingsplaats van de verantwoordelijke exploitant wordt niet beschouwd als een verwijzing naar de plaats van herkomst van het product. Voorwaarde is wel dat de vestigingsplaats niet specifiek benadrukt wordt.

In de productnaam van brood en andere bakkerijproducten wordt regelmatig verwezen naar een plaats of regio. Voorbeelden zijn Turks brood, Frans stokbrood, Fries Roggebrood, Drentse Stoet, Brabants worstenbroodje, Brabantse eierkoeken, Goudse stroopwafels, Zeeuwse bolussen, Friese duimpjes, Deense krakeling, Bossche bollen, Groninger koek enzovoort. Vaak worden de bewuste producten niet in de betreffende plaats of regio gemaakt, maar is sprake is van gebruikelijke aanduidingen die verwijzen naar een traditie, smaak of receptuur. De consument verwacht dan niet dat die producten in genoemde landen, gebieden of steden gemaakt zijn. In deze gevallen is er geen sprake van misleiding en is het niet nodig om de plaats van oorsprong of het land van herkomst van het primaire ingrediënt te vermelden.

Ook verwijzing naar “soort”, “wijze”, “stijl”, “recept”, “geïnspireerd door” of “à la” en dergelijke, (bijvoorbeeld: “yoghurt Griekse stijl”, “naar Limburgs recept”) verwijzen doorgaans naar het recept of naar specifieke kenmerken van het levensmiddel of het productieproces ervan en moeten daarom in beginsel niet als een vermelding van oorsprong worden beschouwd. Ook hierbij wordt de hele verpakking weer beoordeeld om vast te stellen of mogelijk sprake zou kunnen zijn van misleiding, bijvoorbeeld door een Griekse vlag af te beelden of een plaatje van een Limburgs icoon.