Vegan; wanneer kun je dat zeggen?

27 feb 2023

Vegan, je ziet het tegenwoordig overal. Noem het gerust een trend. Begrijpelijk dat u uw klant een vegan variant van een bestaand product wil aanbieden, zoals een vegan saucijzenbroodje of vegan kaasbroodje. Maar wat is vegan? En zijn namen die gebruikt worden voor vleesproducten ook te gebruiken voor vegetarische of veganistische producten, of is dat misleiding?

Linda van Zonsbeek, kennisspecialist bij NBC, antwoordt: “vegetarisch houdt in dat het product geen ingrediënten van een gedood dier bevat, zoals vlees, vis, schaal- en schelpdieren, gelatine of dierlijk stremsel. Vegan – of eigenlijk veganistisch – gaat een stap verder. Dat betekent dat geen dierlijke ingrediënten, zoals vlees, maar ook geen eieren, melk, roomboter of honing zijn gebruikt voor het product. Daar hebben we gelijk het eerste aandachtspunt te pakken, want bijvoorbeeld roomboter wordt in veel snacks en bakkerijproducten gebruikt. Als dat ingrediënt gebruikt is, kunt u de term ‘vegan’ dus niet gebruiken.”

Niet vegan ingrediënten

Veelgebruikte ingrediënten in de bakkerij die niet vegan zijn:

Zuivelproducten zoals roomboter, slagroom, kaas, melk (lactose), weipoeder, caseïne;
Gelatine (verdikkingsmiddel);
Honing;
Vlees, vis en gevogelte, zoals gehakt, frikandel, zalm, kipsaté, ham, chorizo etc.;
Ei;
E-nummers. Bepaalde E-nummers, zoals de rode kleurstof E120 (karmijn), de glansmiddelen E901 (bijenwas) en E904 (schellak) en zoetstof E966 (lactitol), zijn niet vegan. De Nederlandse Vereniging van Veganisme heeft een handig overzicht van E-nummers die wel en niet vegan zijn. Van melkzuur (E270) wordt snel gedacht dat dit van melk afkomstig is, maar melkzuur voor commercieel gebruik in de voedingsindustrie is altijd veganistisch.

Let ook op:

Chocolade, bevat vaak melk. Pure chocolade is vaak veganistisch, maar niet per definitie. Ook daarin kan bijvoorbeeld wei of melkvet zijn gebruikt.
Pesto, bevat vaak Parmezaanse kaas.
Mayonaise, bevat ei. Er bestaan ook vegan varianten van mayonaise. Controleer ook andere dressings op mayonaise of andere niet-vegan ingrediënten, bijvoorbeeld honing.
Vitamine D3 (cholecalciferol) is vaak van dierlijke oorsprong, maar er zijn plantaardige

Naamgeving

Over de naamgeving van vegetarische varianten van vleesproducten en kaasproducten is veel te doen. Zowel in Nederland als in Europa is hier discussie over. De minister van VWS is tot een beleidsstandpunt gekomen over de benaming van vegetarische producten (niet voor veganistische producten).

Wanneer u een “vegan” of “vegetarisch” product wilt verkopen, weet dan dat:

Er nog geen Europese wetgeving is voor de claims “vegetarisch” en “vegan”;
De consument niet misleid mag worden;
Er gereserveerde vleesbenamingen zijn die niet gebruikt kunnen worden voor “vegan” of “vegetarische” varianten, ook niet door ze foutief te spellen. Deze gereserveerde benamingen zijn “vlees”, “gehakt”, “tartaar” en “gehakte biefstuk”; “vegetarisch gehackt” mag dus ook niet.
Kaas een gereserveerde aanduiding is, die alleen gebruikt mag worden voor een product op basis van koemelk. “Vegan kaas” bestaat dus niet.

Controleer daarom goed of uw product ook écht vegan is en welke aanduiding geschikt is. Wij leggen aan de hand van 2 bakkerijproducten uit wat er wel en niet kan.

Linda van Zonsbeek

Kennisspecialist Voeding en Gezondheid

l.van.zonsbeek@nbc.nl
0317 47 12 12

Vleesnamen als “burger”, “worst” of “schnitzel” gebruiken voor vegetarische producten is in Nederland toegestaan wanneer duidelijk blijkt dat het om een vegetarisch of veganistisch product gaat. “Vegetarische kipstukjes” mag dus wel, uitsluitend de benaming “kipstukjes” niet.

Uitgezonderd van deze mogelijkheid zijn aanduidingen die een wettelijk beschermde status hebben: de gereserveerde benamingen “vlees”, “gehakt”, “tartaar” en “gehakte biefstuk”. Gereserveerde benamingen voor vlees (producten of bereidingen) zijn niet toegestaan in het gebruik voor vleesloze producten, ook niet in combinatie met “vegetarisch”. Ook het gebruik van foutief gespelde diersoortnamen of foutief gespelde gereserveerde benamingen (bijvoorbeeld “vegetarisch gehackt”) is niet toegestaan.

“Saucijzenbroodje” of “saucijs” is geen gereserveerde aanduiding. U kunt een vegetarische variant van dit broodje dus aanduiden als “vegetarisch saucijzenbroodje”.

Wilt u aangeven dat het product “vegan” is, doe dit dan bij voorkeur in combinatie met de aanduiding “vegetarisch”. Bijvoorbeeld: “vegetarisch saucijzenbroodje (vegan)”.

Inmiddels heeft ook het Europees Parlement positief geoordeeld over het gebruik van vleesnamen voor vegetarische producten, mits hieruit duidelijk blijkt dat het om een vegetarisch of veganistisch product gaat. Het wachten is nu nog op het oordeel van de Europese Raad en het besluit van de Europese Commissie hierover voordat dit in heel Europa kan worden doorgevoerd.

Een “vegetarisch kaasbroodje” is ook mogelijk, mits de gebruikte kaas vegetarisch gestremd is en de snack als geheel ook geen andere van gedode dieren afkomstige ingrediënten bevat, zoals vlees of gelatine.

Vegan kaasbroodjes zijn ook op de markt, waarbij de kaas is vervangen door een plantaardig alternatief. De aanduiding “veganistische of vegan kaas” of “veganistisch kaasbroodje” is echter niet toegestaan. Kaas is namelijk een gereserveerde aanduiding, die alleen gebruikt mag worden voor een product op basis van koemelk. Ook een beschrijvende term als “kaasalternatief” mag niet. Wat wel een toegestane alternatieve benaming kan zijn is “plantaardige snack (vegan) als alternatief voor een kaasbroodje”.

Meer informatie hierover kunt u vinden in de Publicatietool Voedselinformatie en Aanduiden.

Hoewel Europese wetgeving niet expliciet voorschrijft wanneer u “vegetarisch” en “vegan” mag gebruiken, geldt wel dat de consument niet misleid mag worden. Er is een keurmerk – V-Label – voor vegetarische en veganistische producten, wat beheerd en gecontroleerd wordt door de Nederlandse Vegetariërsbond. Dit keurmerk is een internationaal erkend en geregistreerd symbool voor certificering van volledig vegan of vegetarische producten en diensten. Als uw product aan deze voorwaarden voldoet is zeker geen sprake van misleiding.

V-Label

Het vegetarisch V-Label garandeert dat in een product geen ingrediënten of hulpstoffen afkomstig van (gedode) dieren zitten. Producten met het V-Label zijn bereid zonder dierlijke bouillon of gelatine, hulpstoffen, E-nummers en aroma’s afkomstig van gedode dieren of slachtafval. Ook zijn gebruikte eieren gegarandeerd niet afkomstig uit legbatterijen.

Producten met het vegan V-Label bevatten gegarandeerd geen dierlijke ingrediënten, dus ook geen melk, ei en honing, én zijn niet geproduceerd met gebruik van dierlijke hulpstoffen.

Door het V-Label dragen bedrijven bij aan de transparantie en duidelijkheid. U kunt uw product via de website van de Nederlandse Vegetariërsbond aanmelden.

Vegan Keurmerk

Er is ook nog een officieel en internationaal erkende “Vegan Trademark” van The Vegan Society. Het logo waarborgt dat een product voldoet aan de vegan standaarden welke behoren bij het keurmerk, dat in Nederland wordt vertegenwoordigd door de Nederlandse Vereniging voor Veganisme.

Wees dus niet te snel met het presenteren van een product als “vegan”. Maar de beweging in de richting van meer plantaardig biedt wel de kans om je product als vegan aan te prijzen of een plantaardig alternatief te maken. Wellicht is dat al haalbaar met een kleine aanpassing in de receptuur.

Een paar tips:

Let goed op de gebruikte ingrediënten. Wees er zeker van dat er geen een ingrediënt van dierlijke oorsprong in het product aanwezig is. De websites van de Vegetariërsbond en Vereniging voor Veganisme geven handige overzichten van de herkomst van E-nummers. Zelf nagaan of een broodmix of bepaalde ingrediënten “vegan” zijn kan via bakkerssoftware of door navraag te doen bij je leverancier.
Neem je winkelpersoneel mee in de ontwikkelingen en geef uitleg over de ingrediënten van het assortiment.
Voorkeur: gebruik het Vegan Keurmerk of V-label op producten die “vegan” zijn. Wel zo duidelijk voor de klant!

Nederlandse Vegetariërsbond – www.vegetariers.nl

Nederlandse Vereniging voor Veganisme (NVV) – www.veganisme.org
Publicatietool Voedselinformatie en Aanduiden
Handboek etikettering voor levensmiddelen, NVWA. Hoofdstuk 21.10 Vegetarische producten. https://www.nvwa.nl/onderwerpen/etikettering-van-levensmiddelen

Linda van Zonsbeek

Kennisspecialist Voeding en Gezondheid

l.van.zonsbeek@nbc.nl
0317 47 12 12